matki za kratkami

Zdjęcia Cheryl Hanny Truscott opowiadają historię rosnącej liczby kobiet w więzieniach Ameryki. 

&#x201e;Gdy myślę o kruchych i bezbronnych społecznościach, to wydaje mi się, że ekstremum stanowi ciąża w więzieniu", mówi Cheryl Hanna Truscott. Z zawodu położna oraz specjalistka w zakresie pomocy dzieciom, które padły ofiarą znęcania, Truscott jest również wolontariuszką w jednym z niewielu więziennych żłobków, gdzie przez ostatnie 12 lat, dokumentowała m.in. więźniarki, tatuaże i ząbkujące dzieci.

Projekt Cheryl pt. [Protective Custody](http://protectivecustody.org) \[opiekuńczy areszt\] zwraca uwagę na rosnący odsetek kobiet trafiających do więzień w Stanach Zjednoczonych. Między 1980 a 2010 rokiem, nastąpił [wzrost w wysokości 646%](http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/pptmc.pdf), o 1,5 większy niż ten dotyczący mężczyzn. Projekt dokumentuje również analogiczną, wysoką liczbę więźniarek w ciąży lub świeżo upieczonych matek w więzieniach. Jako że [większość z nich](http://www.sentencingproject.org/doc/publications/cc_incarcerated_women_factsheet_sep24sp.pdf) (bo o trzy razy więcej w stosunku do ojców) deklaruje, że są jedynymi, prawnymi opiekunkami ich dzieci, to skazanie na więzienie w przypadku młodej lub oczekującej dziecka matki, jest tragedią zarówno dla tych kobiet, jak i ich dzieci. W takich przypadkach, do najczęstszych wyborów należy rodzina zastępcza, adopcja lub aborcja.

W 1991 roku Washington Corrections Center for Women \[WCCW - zakład karny dla kobiet w Waszyngtonie\], leżący w odległości 10 minut drogi od domu Truscott, stał się jednym z czternastu więzień w kraju, które zapoczątkowały tzw. Residential Parenting Program \[program przewidujący wychowywanie dzieci w warunkach mieszkalnych\]. &#x201e;Inne bloki wyglądają jak z \[serialu\] Orange Is The New Black", opowiada Truscott o więzieniu. &#x201e;Mają piętrowe łóżka, a pokoje rzadko są podzielone. Ale oddział J \[do którego przydzielone są matki będące częścią programu\] zamiast typowych cel więziennych posiada pokoje podobne do tych w akademikach, są też opiekunki-wolontariuszki, które wcielają się w rolę niań, podczas gdy matki są na zajęciach albo w sądzie". Wprawdzie nie wszystkie kobiety kwalifikują się do pobierania korzyści programu, bo wymogi dyktują, że wyrok matki musi być przyznany za czyn niezwiązany z przemocą i kończyć się maksymalnie w przeciągu dwóch i pół roku od narodzin dziecka. Kobiety, które lądują na oddziale J, dostają, jak same mówią - drugą szansę. A co najważniejsze, rodząc podczas odbywania kary, unikają traumy związanej z natychmiastowym odebraniem dziecka z ich ramion.

Rozmawiamy z Cheryl Hanną Truscott o tym, z czym muszą borykać się kobiety odbywające karę wiezienia, o rosnącym odsetku karanych oraz o tym, dlaczego na zdjęciach nie pokazuje śladów po strzykawkach.

**Czy urodzenie dziecka w więzieniu daje kobietom inną perspektywę dotyczącą odsiadywania wyroku?**  
To, co często od nich słyszę, to że program dał im drugą szansę. Niektóre z nich straciły dzieci już wcześniej, tkwią więc w wielkiej żałobie. Więc jakkolwiek bardzo nie chcą się do tego przyznać, czasami mówią mi: &#x201e;Jestem bardzo wdzięczna za to, że tu jestem. To tak, jakby Bóg dał mi drugą szansę". Program oferuje matkom również możliwość udziału w inicjatywie pt. Early Headstart \[wczesny, łatwiejszy start\], który uczy je o kolejnych fazach rozwoju ich dziecka. Wiele z nich nie otrzymało dostatecznej edukacji, aby być matkami, więc to bardzo podnosi ich kwalifikacje jako rodzica.

**Jakie są największe trudności, z jakimi muszą borykać się matki w więzieniach?**  
Istnieje proces aplikacyjny do programu, więc niektóre z nich dostają się do niego dosłownie na parę tygodni przed rodzeniem. Oznacza to, że przez bardzo długi czas tkwią w wielkim niepokoju i stresie, a to na pewno nie sprzyja ciąży. Poza tym więzienie to ogólnie stresujące środowisko. W ramach programu matki otrzymują wsparcie, ale pojawia się dużo wątpliwości z ich strony, niepokój związany z bycia matką: &#x201e;Czy robię to dobrze? Czy robię wystarczająco dużo?"

**A jakie są szersze problemy, jakim muszą stawiać czoła kobiety w więzieniach, bez względu czy są matkami, czy nie?**  
Po pierwsze, na zewnątrz zazwyczaj jest rodzina, co tworzy patologiczną sytuację. Następnie w więzieniu istnieje społeczna hierarchia, często bardzo niezdrowa. Oglądałaś kiedykolwiek Orange Is the New Black? Są przysługi i &#x201e;przyjaciółki", które tak naprawdę nie są twoimi przyjaciółkami, to się dzieje. Poza tym wiele kobiet przeżyło traumę. Niektóre mają trudności z uczeniem się, niektóre nigdy w życiu nie miały nikogo, kto by za nie w jakikolwiek sposób poręczył, w efekcie nie mają edukacji ani żadnych umiejętności. A to oznacza trudności ze znalezieniem pracy, gdy już wyjdą. Gdy zostają wypuszczone, \[byłe więźniarki\] dostają po 40 dolarów, jeden zestaw świeżych ubrań i bilet autobusowy. Z tym wszystkim muszą ułożyć sobie na nowo życie, a te, z którymi ja pracuję - dodatkowo jeszcze z dzieckiem.

Poza tym bardzo trudno załatwić sobie na zewnątrz mieszkanie, bo ludzie zazwyczaj nie chcą wynajmować przestępcom. Wiele kobiet ma także problemy z narkotykami, którymi nikt zbytnio się nie przejmuje. Uważam, że więzienie mogłoby być dla nich terapią, ale brakuje po prostu funduszy.

**Za co została skazana większość kobiet objętych programem ze żłobkiem?**  
Przeważnie za sprawy związane z narkotykami. I niekoniecznie za zażywanie czy handlowanie, często przestępstwo pośrednio wiązało się z nałogiem. Na przykład potrzebowały pieniędzy, więc ukradły albo pod wpływem spowodowały wypadek samochodowy i ktoś został ranny. Bardzo się dziwię, bo pomimo że istnieją programy od uzależnień, to niektóre kobiety się nie kwalifikują, bo ich wyrok nie dotyczył narkotyków w bezpośredni sposób. Rozmawiałam z kobietą, która chciała otrzymać leczenie, ale nie dostała się do programu.

**Czy utrzymujesz kontakt z jakimikolwiek matkami, które wyszły na wolność?**  
Tylko nieformalnie, czasem pytam pracowników, jak one się miewają. Niektóre z nich, które niezwykle dobrze radziły sobie w więzieniu, mają potem wielkie trudności, a inne, które nie budzą żadnych nadziei, potem nagle stają na nogi. Nie jest zawsze tak, jak się oczekuje. Na początku myślałam, że ten program to &#x201e;remedium dla wszystkich", ale nie zawsze tak jest. Ale myślę, że dzieci mają się dobrze, a chodzi też przecież o danie szansy właśnie im.

**Co było twoim głównym celem, gdy zaczęłaś robić zdjęcia tym kobietom?**  
Zwiększenie świadomości. Pomyślałam: &#x201e;O tym się nie słyszy". Program jest czymś, w co naprawdę mocno wierzę, zarówno ze strony osobistej, jak i zawodowej. Po drugie, takie wyzwanie fotograficzne jest bardzo interesujące. Wcześniej krytykowano mnie za to, że moje zdjęcia były &#x201e;za słodkie", nie miały wystarczającego pazura, nie pokazywały zepsutych zębów i śladów po igłach. To tylko mnie utwierdziło w moim zamyśle. Takie ostre zdjęcia więźniów widuje się non stop. Nigdy za to nie widzi się kobiet, które ze wszystkich sił próbują pokochać swoje dzieci.

[protectivecustody.org](http://protectivecustody.org/)

[](http://protectivecustody.org/)**Zobacz też: **[**Zdjęcia z psychiatryka.**](https://i-d.vice.com/pl/article/zdjecia-z-psychiatryka)

Tekst: Alice Newell-Hanson  
Tłumaczenie: Zuza Bień  
Zdjęcia: Cheryl Hanna Truscott